 |
 |
 |
Türkiye Üniversite Tarihi-1 Osmanlı Döneminde Darülfünun 1863-1922
|
Book : Türkiye Üniversite Tarihi-1 Osmanlı Döneminde Darülfünun 1863-1922 Author : * -- Language : Turkish Library : Other Publish Place : İstanbul ISBN : 978-605-399-098-7 Volume : 1 Publish Date : December 2009 Publisher : İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları Original Language : Turkish Book Type : Book Book Number : 7099 |
 |
INDEX
xix Önsöz xxv Teşekkürlerı BİRİNCİ KISIM Darülfünun'a Giden Yol 19. Yüzyılda Dariilfunun Kurma Girişimleri
3 BÖLÜM 1.1 Giriş
3 Bir Kurum Olarak Üniversitenin Doğuşu 3 Ortaçağ'da Üniversitelerin Kuruluşu
5 Üniversiteler ve Bilimsel Devrim
6 Üniversiteler ve Sanayi Devrimi
7 Avrupa Bilim ve Teknolojisi Karşısında Osmanlılar
7 Yüksek Meslek Okullarının Açılması 9 Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye
11 Mekteb-i Mülkiye 13 Bilimin Aktarılması 16 Bilime İlgi ve Bilimsel Topluluklar 18 19. Yüzyılda Darülfünun Kurma Girişimleri 18 Darülfünun Kurma Girişimleri 20 Başarısızlık Nedenleri 22 Portekiz ile Osmanlı Devleti'nin Karşılaştırılması 27 Cumhuriyet Döneminde Darülfünun
27 Cumhuriyet Döneminde İstanbul Darülfünunu 29 1933 Reform mu Yoksa Devrim mi? 32 Türkiye'de Üniversite Tarihi Konusunda Yazılanlar 32 Gazete Yazıları ve Makaleler
36 Anılar
37 Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri
43 BÖLÜM 1.2 İlk Darülfünun Girişimi
43 Darülfünun Kurma Düşüncesinin Doğuşu 43 Tanzimat Döneminde Eğitimin Örgütlenmesi
47 Darülfünun Düşüncesinin Doğuşu
48 Darülfünun Binasının Yapılması 49 Encümen-i Dâniş
54 Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye
54 Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye'nin Kuruluşu
57 Mehmed Tahir Münif Paşa (1828-1910)
58 Cemiyetin Faaliyetleri
59 Mecmua-yı Fünun
62 Cemiyet'in Faaliyetinin Değerlendirilmesi
64 Tercüme Cemiyeti 64 Birinci Darülfünun Girişimi
64 Darülfünun'da Derslere Başlanması
70 Derslerin ve Kitaplarının Yayınlanması
72 Darülfünun'a Yöneltilen Eleştiriler
73 Darülfünun'un Kapanması
77 BÖLÜM 1.3 İkinci Darülfünun Girişimi: Darülfünun-ı Osmanî 77 Maarif-i Umûmiye Nizâmnâmesi 80 Maarif-i Umûmiye Nizamnâmesi'ne Göre Darülfünun 87 İkinci Girişim: Darülfünun-ı Osmanî
87 Darülfünun-ı Osmanî'nin Açılış Hazırlıkları 91 Hoca Hasan Tahsin Efendi (1811-1881) 95 Ramazan'da Halka Açık Dersler 97 Darülfünun'un Ders ve Hocalarının Belirlenmesi 103 Darülfünun'un Önde Gelen Bazı Hocaları 107 Darülfünun'un Açılış Töreni 110 Cemaleddin Afganî (1838-1897) 113 Fizik Laboratuvarının Kurulması 115 Ramazan Dersleri ve Cemaleddin Afganî Olayı
119 Darülfünun-ı Osmanî'nin İkinci Yılı
120 Darülfünun-ı Osmanî'nin Kapanış Nedenleri
127 BÖLÜM 1.4 Üçüncü Darülfünun Girişimi: Darülfünun-ı Sultanî 127 Hukuk Öğretimi Konusundaki Girişimler
127 Darülfünun-ı Osmanî'de Hukuk Dersleri
128 Kavânîn ve Nizâmât Dershanesi 129 Mekteb-i Sultanî
129 Mekteb-i Sultanî'nin Açılışı
134 Sultanî Mektepleri 135 Hukuk Mektebi
135 Hukuk Mektebi'nin Kurulması 138 Darülfünun-ı Sultanî Nizâmnâmesi
140 Hukuk Mektebi'nin Taşınması Sorunu
141 Hukuk Mektebi'nin Tatil Olması
142 Hukuk Mektebi'ndeki Dersler ve Hocalar 143 Turuk ve Maâbir Mektebi
143 Turuk ve Maâbir Mektebi'nin Açılışı
146 Turuk ve Maâbir Mektebi'nde Okutulan Dersler ve Hocalar
149 Edebiyat Mektebi
150 Darülfünun-ı Sultanî'nin Yapısı ve Yönetimi 150 Darülfünun-ı Sultanî'nin Yapısı
152 Darülfünun-ı Sultanî'nin Yönetimi
153 Darülfünun-ı Sultanî'nin Malî Yapısı 153 Öğretim Dili
156 Darülfünun-ı Sultanî'nin Kapanması 156 Darülfünun-ı Sultanî'nin Kapanması
160 Darülfünun-ı Sultanî'nin Özellikleri
161 Darülfünun-ı Sultanî Yerine Kurulan Okullar
161 Mekteb-i Hukuk-ı Şâhâne 166 Hendese-i Mülkiye Mektebi
173 BÖLÜM 1.5 Tıp Öğretiminin Başlaması 173 Modern Tıbbın Türkiye'ye Girişi
173 Modern Tıp ile İlk Temaslar
174 Şânizâde Ataullah Efendi (1771-1826)
176 Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi (1774-1834)
178 Kuruçeşme Rum Darülfünunu
179 Mısır Tıp Mektebi 180 Tıphâne-i Amire
180 Tıphâne-i Âmire'nin Kuruluşu 186 Sınıf-ı Evvel'in Açılışı
188 Cerrahhâne'nin Açılması
190 Öğretimin Yeniden Düzenlenmesi
191 Yeni Bina Aranması ve Galatasaray'a Taşınma 191 Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne
191 Avusturyalı Hekimlerin Gelmesi
194 Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne
197 Charles Ambroise Bernard
200 Yeni Düzenlemeler
202 Anatomi Öğretinli
205 Öğretim Kadrosu 207 Tıp Öğretiminin Türkçeye Dönmesi
207 Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin Verimi
210 Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye'nin Kurulması
212 Tıp Öğretiminin Türkçeye Dönmesi
219 Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin Etkisi
219 Gülhane Serîriyât Hastahanesi
221 Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne Binası 231 Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye
236 Umûr-ı Tıbbiye-i Mülkiye Nezâreti (1906)
239 KISIM 1 Ekler
241 EK 1.1 Türkiye'de Yüksek Öğretimin Kronolojisi 246 EK 1.2 Darülfünun'da Halka Açık Derslerin Açılacağına İlişkin Gazete İlânı
247 EK 1.3 Darülfünun'da Ders-i Âmm Vuku-ı Küşadı 249 EK 1.4 Maarif-i Umûmiye Nizamnâmesi'nin Darülfünun ile İlgili Bölümü
253 EK 1.5 Darülfünun'un Açılacağı ve Öğrenci Olmak İsteyenlerin Başvurması Konusunda Maarif Nezâreti Tarafından Verilen İlân
255 EK 1.6 Paris'e Gönderilen Hoca Tahsin Efendi ile Selim Sabit Efendi'ye Meclis-i Maarif-i Umûmiye Tarafından Verilen Talimat
256 EK 1.7 Hukuk Mektebi'nin Nizâmnâmesi
259 EK 1.8 19. Yüzyıldaki Darülfünun Girişimlerinin Kronolojisi
263 İKİNCİ KISIM Osmanlı Döneminde Darülfünun (1900-1922)
265 BÖLÜM 2.1 Darülfünun-ı Şâhâne (1900-1908) 265 Darülfünun'un Yeniden Gündeme Gelmesi 270 Darülfünun-ı Şâhâne (1900-1908) 270 Darülfünun-ı Şâhâne'nin Açılışı 273 Darülfünun-ı Şâhâne'nin Teşkilâtı ve Yapısı 280 Ders Programlarında Yapılan Düzenlemeler 280 Edebiyat Şıtbest'nin Yeniden Düzenlenmesi 283 Ders Programlarının Yeniden Düzenlenmesi
285 Diploma Törenleri
286 Darülfünun-ı Şâhâne'de Eğitim ve Öğretim
295 BÖLÜM 2.2 II. Meşrutiyet Sonrasındaki Gelişmeler (1908-1914) 295 İlk Gelişmeler ve Olaylar
295 İlk Değişiklikler
296 İttihat ve Terakki'nin Darülfünun'a Bakışı 296 Maarif Nâzırları
298 Zeynep Hanım Konağı'mn Darülfünun'a Tahsisi 301 "Tahlif Senedâtı" Olayı
305 Hukuk Fakültesi ve Vilâyet Hukuk Mektepleri 307 Mekteb-i Hukuk Mezunları Cemiyeti 3,09 Şam Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiyesi 312 Memurların Öğrenciliği 313 Maarif Nâzırı Emrullah Efendi ve Dönemi 3*3 Emrullah Efendi (1858-1914)
321 İhtiyat Sınıfı
322 Yabancı Dil Öğretimi
322 Mekteb-i Hukuk'daki Düzenlemeler 324 Mekteb-i Mülkiye'deki Düzenlemeler 324 Öğrencilerin Askerliklerinin Ertelenmesi 324 Darülfünun Marşı
326 Yapısal Düzenleme Girişimleri
326 Meclis-i Muallimîn'lerin Oluşturulması 329 Teşkilât-ı Esasiye ve İdariye Nizâmnâmesi 337 Edebiyat Şubesi'nde Başarısız Reform Girişimi 340 Yeni Bir Kanun Tasarısı (Haziran 1912) 343 Tedrisat-ı Âliye Kanun Tasarısı 346 I. Dünya Savaşı Öncesindeki Düzenlemeler 346 Darülfünun'un Teşkilât-ı İlmiyesi 353 Bakalorya Sınavı
355 Müderris Muavinleri Talimatnamesi
356 Darülfünun Fahrî Muallimliği
357 Ulûm-ı Şer'iye Şubesi'nin Kapatılması 360 Avrupa'ya Öğrenci Gönderilmesi 360 Darülfünun'un Durumu
363 Ziya Gökalp ve Darülfünun 366 Öğrenci Eylemleri ve Örgütleri 366 İlk Öğrenci Gösterileri 369 31 Mart Olayı Öncesindeki Gösteriler
372 Darülfünun Talebe Cemiyeti
373 Türk Ocağı
374 Öğrenci Cemiyetleri Nasıl Olmalı?
375 Balkan Savaşı Öncesindeki Öğrenci Eylemleri 378 Hukuk ve Mülkiye Öğrencilerinin Edirne Seyahati 380 İnzibat Nizâmnâmesi
385 BÖLÜM 2.3 Tıp Fakültesi 385 Tıp Fakültesi'nin Kurulması
385 II. Meşrutiyet'in Başında Tıp Öğretimindeki Durum 387 Tıp Fakültesi'nin Kurulması
392 Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin Tıp Fakültesi'ne Katılması 397 Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye
397 Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye'nin Kurulması 399 Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye'nin Yapısı 404 Eczacı Mektebi'nin Kurulması 411 Dişçi Mektebi'nin Kurulması
411 Dişçiler Mektebi Kurma Girişimi 415 Dişçi Mektebi'nin Kurulması 420 Halid Şazi Bey (1869-1921) 423 Şefler Hadisesi 432 Tıp Fakültesi Nizâmnâmesi
446 Çeşitli Olaylar
447 I. Dünya Savaşı ve Tıp Fakültesi
447 I. Dünya Savaşı Sırasında Öğretim
448 Bir "Şehir Efsanesi"nin Doğuşu ve Batışı
453 BÖLÜM 2.4 I. Dünya Savaşı Sırasında Darülfünun (1914-1918) 453 İnâs Darülfünunu
453 Hanımlara Mahsus Serbest Dersler
454 İnâs Darülfünunu'nun Açılması 464 İnâs Darülfünunu'nun Sonu
467 Darülfünun'da Alman Hocalar (1915-1918) 467 Türk Eğitim Sistemini Almanlaştırma Çabaları 469 Almanya'dan Öğretim Elemanı Getirme Girişimi 472 Alman Öğretim Elemanlarının Gelişi 475 Alman Öğretim Elemanlarının Türkiye'deki Faaliyetleri
484 Avusturya'nın Alman Öğretim Üyeleri Konusundaki Görüşü 485 Osmanlı İmparatorluk Üniversitesi
485 Alman Üniversitesi Kurma Girişimi
486 Osmanlı İmparatorluk Üniversitesi'nin Yapısı 496 Almanların Kimya Öğretimindeki Etkisi
496 Kimya Darülmesaisi'nin Kurulması 503 Kimyagerlik Öğretiminin Başlaması 509 Fakülte Dergilerinin Yayınlanması 512 Yeni Nizâmnâme
515 BÖLÜM 2.5 Mütareke Döneminde Darülfünun (1918-1922) 515 Mütareke Dönemindeki Olaylar
515 Mütareke Döneminde Genel Durum
516 İlk Öğrenci Affı
517 Hukuk Fakültesi Mezuniyet Çayı
518 Umûma Açık Dersler (Serbest Dersler) ve Konferanslar
519 Edebiyat Fakültesi Mezunları Cemiyeti
520 Necip Asım Bey'e Maarif Nişanı
520 Muallim Osman Suzî [Bleda] Bey'in Yargılanması
521 Fransa ile Yakınlaşma Çabaları
522 Hukuk Fakültesi'nde Yapılan Doktora
523 Bir Matematik Tezi
526 İnâs Darülfünunu'nun Sonu
526 Sadrazam Damat Ferit Paşa'nm Ziyareti 529 Darülfünun'un İngilizler Tarafından İşgali 529 Askerî Tıbbiye'nin İşgali 532 Zeynep Hanım Konağı'nm İşgali
534 Darülfünun-ı Osmanî Nizâmnâmesi 534 Darülfünun İçin Yeni Nizâmnâme 534 1919 Tasfiyesi
538 İsmail Hakkı [Baltacıoğlu] Bey'in Darülfünun Hakkındaki Görüşleri 545 Darülfünun-ı Osmanî (1919-1924) 556 İlk Emin Seçimi
559 Darülfünun'a Tüzel Kişilik Verilmesi
560 Mütareke Döneminde Darülfünun'a Genel Bakış 568 Mütareke Döneminde Öğrenci Eylemleri
568 İzmir'in İşgalini Protesto Mitingleri
569 Fatih Mitingi
570 Sultanahmed Mitingleri 570 Ahmet Selâhattin Bey
573 Boğazlıyan Kaymakamı Kemâl Bey'in Cenazesi 573 Tıp Fakültesi'nde Dershane Kavgası 575 Darülfünun Grevi 576 Grevin Başlaması
583 Grevin Yayılması ve Öğrencilerin Örgütlenmesi 592 Olayın Değerlendirilmesi ve Sonuç
595 BÖLÜM 2.6 II. Meşrutiyet Döneminde Darülfünun Bütçeleri 595 Darülfünun Bütçeleri
595 II. Meşrutiyet Dönemi Bütçeleri (1909-1918) 603 Mütareke Dönemi Bütçeleri (1919-1922) 609 Darülfünun Bütçeleri
KISIM 2 Ekler
619 EK 2.1 Darülfünun ile İlgili Kanun ve Nizâmnâmeler 621 EK 2.2 Darülfünun-ı Şâhâne Nizâmnâmesi
627 EK 2.3 Maarif Nâzın Mehmed Celâleddin Bey'in Darülfünun-ı Şâhâne Edebiyat Şubesi'nin Öğretim Süresinin İki Yıla İndirilmesi İçin Mabeyn-i Hümâyûn'a Yazdığı 31 Temmuz 1902 Tarihli Yazı
628 EK 2.4A Darülfünun-ı Şâhâne'de Okutulan İlm-i Maadin ve Tabakatü'l-arz Dersi İçin Mineral Örneklerinin Satın Alınması Hakkında Şûrâ-yı Devlet Maliye Dairesi'nin 23 Kasım 1902 Tarihli Kararı
630 EK 2.4B Darülfünun-ı Şâhâne'de Okutulan İlm-i Maadin ve Tabakatü'l-arz Dersi İçin Mineral Örneklerinin Satın Alınması Hakkında 24 Aralık 1902 Tarihli İrade
632 EK 2.5 Darü'l-hayr'ın İlgası ve Teferruatı Hakkında Kanun
633 EK 2.6 Darülfünun Konferans Salonu'nun Tarihçesi
617
636 EK 2.7 Bilumum Memurin ve Müstahdemin ile Mualliminin Fırka ve Cemiyet-i Siyasiyeye Memnuiyet-i İntisabı Hakkında İrade-i Serıiye
637 EK 2.8 Maarif Nezâreti'nin Darülfünun ve Diğer Yüksek Okul Muallimlerinden Yalnız Okul İçinde ve Derslerde Parti Propagandası Yapmayacaklarına Dair Senet Alınmasına İlişkin
6 Ekim 1912 Tarihli Yazısı 639 EK 2.9 Meclis-i Vükelâ'mn Darülfünun ve Diğer Yüksek Okul
Muallimlerinden Yalnız Okul İçinde ve Derslerde Parti Propagandası Yapmayacaklarına Dair Senet Alınmasına İlişkin 6 Ekim 1912 Tarihli Kararı 641 EK 2.10 Darülfünun Marşı
645 EK 2.11 Meclis-i Muallimînlerin Kurulması ve Görevlerine İlişkin
8 Kânun-ı Evvel 1327 [21 Aralık 1911] Tarihli Talimat 647 EK 2.12 Darülfünun'un Suret-i Teşkili ve İdaresine Dair
Kaleme Alınan Nizâmnâmenin Esbab-ı Mucibesi 653 EK 2.13 Yüksek Öğretim Kanun Tasarısı (1912) 655 EK 2.14 İstanbul Darülfünunu'nun Teşkilât-ı İlmiyesi
677 EK 2.15 Mekteb-i İdâdîye Nehârî Talebesile Mekteb-i Âliye Talebesinden Fakr-ü-zarûretleri Mütehakkık Olanların Ucûrâtdan İstisnasına Dair Kanun
678 EK 2.16 Miilâzemet Rüûsu [Bakalorya] İmtihanları Hakkında Nizâmnâme
681 EK 2.17 Darülfünun Kürsü Müderrisleri Muavinlerinin Vezâifine Dair Talimatnâme Sûretidir
683 EK 2.18 Darülfünun Fahrî Muallimliği Unvanının İhdasına Dair Nizâmnâme
684 EK 2.19 Medreselerin Düzenlenmesi ile İlgili Mevzuat
685 EK 2.20 Darülfünun Talebe Cemiyeti Nizamnâme-i Esasîsi 689 EK 2.21 Darülfünun Hukuk Şubesi ve Mekteb-i Mülkiye
Öğrencilerinin Edirne Seyahati Programı 691 EK 2.22 Darülfünun ye Şuabâtının İnzibatına Dair Nizâmnâme 694 EK 2.23A Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin Maarif Nezâreti'ne
Bağlı Tıp Fakültesi'ne Katılması Hakkında Sadaret Yazısı 696 EK 2.23B Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin Maarif Nezâreti'ne Bağlı Tıp Fakültesi'ne Katılması Hakkında Dahiliye Nezâreti'nin Yazısı
698 EK 2.24 Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne'nin Tıp Fakültesi'ne
Katılmasının Ardından Bütçe Aktarmasının Yapılması 701 EK 2.25 Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye ile İlgili Mevzuat
702 EK 2.26 Dişçi Mektebi Protez Muallimi Yuvanidis Efendi'nin Göreve İadesi
704 EK 2.27 Dişçi Mektebi Mezunlarına "Diş Tabibi" Unvanının
Verilemeyeceği Hakkında Yazışmalar 709 EK 2.28 Darülfünun Tıp Fakültesi ve Şuabâtı Nizâmnâmesi
722 EK 2.29 İnâs Darülfünunu'na Girişi Düzenleyen Talimatnâme
723 EK 2.30 İnas Darülfünunu'nun Kız Öğrencileri ile Darülfünun'un Erkek Öğrencilerinin Birbirleri ile Temas Etmediğine İlişkin Maarif Nâzırı'nın 30 Ağustos 1919 Tarihli Yazısı
725 EK 2.31 Darülfünun ve Alman Müderrisler Konusunda
Hilâl Gazetesinde Çıkan Yazılar 729 EK 2.32A Alman Müderrisler ile Yapılan Türkçe Sözleşme Örneği
731 EK 2.32B Alman Müderrisler ile Yapılan Almanca Sözleşme Örneği
732 EK 2.33 1916'da Almanların Hazırladıkları İstanbul Üniversitesi Nizâmnâmesi
744 EK 2.34 Müderris İsmail Hakkı [Baltacıoğlu] Bey'in Darülfünun'un Islâhı Konusunda 23 Kânun-ı Evvel [Aralık] 1334 [1918] Tarihinde Edebiyat Fakültesi Meclis-i Müderrisîni'ne Sunduğu Rapor 747 EK 2.35 Necib Asım [Yazıksız] Bey'e Maarif Nişanı Verilmesine
İlişkin 21 Haziran 1921 Tarihli İrade 749 EK 2.36 Kızların Tıp Fakültesi'ne Öğrenci Olarak Alınması Kararını
Erteleyen 5 Ekim 1921 Tarihli Meclis-i Vükelâ Kararı 751 EK 2.37 Müderris İsmail Hakkı [Baltacıoğlu] Bey'in Hazırlanmakta
Olan Darülfünun Nizâmnâmesi Hakkındaki Raporu 758 EK 2.38 Darülfünun-ı Osmanî Nizâmnâmesi
764 EK 2.39 15 Muharrem 1337 Tarihli Darülfünun Nizamnâmesi'nin 15'inci Maddesini Muaddel Nizâmnâme
765 EK 2.40 Darülfünun-ı Osmanî Nizamnâmesi'nin 12'nci Maddesine Kaim Madde Hakkında Nizâmnâme
766 EK 2.41 Darülfünun'un Şahsiyet-i Hükmiyesi Hakkında Kararnâme •• 767 EK 2.42 Hukuk Fakültesi Reisi Ahmet Salâhattin Bey'in İzmir'in
İşgali Üzerine 19 Mayıs 1919'da Yapılan Fatih Mitingi'nde Söylediği Nutuk
770 EK 2.43 Darülfünun Grevi Sırasında Mayıs 1922 Sonlarında
Öğrencilerin Yayınladıkları Bildiri 774 EK 2.44 Müderris Ali Kemâl ve Cenab Şahabeddin Beylerin Azli ve İstifa Etmiş Bulunan Müderris Rıza Tevfik ve Hüseyin Dâniş Beylerden Boşalan Müderrisliklere Atama Yapılmasına İlişkin 3 Eylül 1922 Tarihli Meclis-i Vükelâ Kararı
XİV içindekiler
776 EK 2.45 Darülfünun ve Şubelerinin Gider Bütçeleri (1909-1918)
779 EK 2.46 1327 [1911] Muvazene-i Umûmiye Kanunu Ahkâmının 1328 [1912] Senesinde Muvakkaten Suret-i Tatbiki Hakkında Kanun-ı Muvakkat
780 EK 2.47 Maarif Nezâreti'le Edirne Vilâyeti'nce Sipariş Edilen Alât ve Edevat-ı Dersiyenin Gümrük Resminden İstisnası Hakkında Kanun-ı Muvakkat
781 Kaynakça 795 Dizin
